Als vooraanstaand operahuis in Nederland staat Opera Zuid voor avontuur, fantasie en verwondering gekoppeld aan scherp oog voor traditie. Opera Zuid produceert twee grote zaal producties, een familievoorstelling en een community opera (Buurtopera Malpertuis) per jaar. De grote zaal voorstellingen zijn gemiddeld 12 keer door heel Nederland te zien, in theaters en schouwburgen door heel Nederland. Met Opera Zuid in Cinema wil Opera Zuid aanvullend op de live tournee de voorstellingen in bioscopen in heel Nederland brengen. Hiermee wil Opera Zuid een breder publiek de kans geven om laagdrempelig kennis te maken met Opera, dichtbij huis. Opera Zuid hoopt met dit project de eigen programmering te verrijken en de weg vrij te maken voor andere culturele producerende gezelschappen.
Wat gaat Opera Zuid onderzoeken?
Met dit onderzoek wil Opera Zuid de volgende vragen beantwoorden:
Meer over Opera Zuid
Als toonaangevende BIS-operavoorziening in, voor en vanuit Zuid-Nederland maakt Opera Zuid toegankelijke en verrassende opera. Passie, fantasie en authenticiteit staan daarbij centraal. Vanuit de standplaats Maastricht richt Opera Zuid zich niet alleen op het publiek in Zuid-Nederland, maar bereikt zij door haar reisfunctie ook publiek in de rest van het land. Daarnaast werkt het gezelschap veel samen met buitenlandse partners om internationale operaproducties te realiseren. Opera Zuid vervult hiermee een lokale, regionale, landelijke en internationale rol.
Bij het verwerkelijken van haar missie stelt het gezelschap drie uitgangspunten voorop: artistieke kwaliteit (creatie), hoogwaardig vakmanschap (uitvoering) en toegankelijkheid (publiekswerking). Toegankelijkheid zorgt voor een groter publiek. Dat begint voor Opera Zuid bij de keuzes in programmering. Iedere titel is gekozen vanuit een strategie om de aantrekkingskracht, herkenbaarheid en actualiteit van opera te optimaliseren en daarmee het draagvlak voor opera te vergroten. Daarmee wordt sterk ingezet op publieksverruiming met focus op ‘non’-publiek: mensen die niet eerder, om welke reden dan ook, de weg vonden naar het (muziek)theater.
Door het universele karakter, de thematiek en de onvergelijkbare emotionele directheid, geeft opera een ervaring die in de 21ste eeuw steeds belangrijker lijkt te worden. Opera voert je mee naar een wereld waarin de tijd stil kan staan en het virtuele adembenemend reëel is.
Virtual Beings: The Imaginary Friend is de eerste test case voor het oprichten van het Virtual Beings Lab. Het is een Virtual Reality verhaal over een zevenjarig jongetje met een angststoorins en een zeer levendige fantasie. Op een dag komt zijn fantasie hem ten hulp en verzint hij jou: de kijker of beter gezegd: de belever van de VR ervaring. Je helpt hem zijn angsten te overwinnen. Maar help je hem echt? Nu dat door jouw aanwezigheid iedereen denkt dat hij gek is?
In deze case wordt zowel technisch als dramaturgisch onderzocht in hoeverre we Volumetric Video (3d video) kunnen inzetten voor interactieve personages: Virtual Beings. Tegelijkertijd onderzoeken wij mogelijke verdienmodellen voor het vervaardigen en adviseren over deze ‘wezens’.
Achtergrond
Een van de dingen die de pandemie duidelijk heeft gemaakt is dat de wereld steeds virtueler wordt. Dat zelfs mensen met aanvankelijke tech-angst nu een online meeting kunnen starten en hosten, onderschrijft dit. En je hoeft niemand meer uit te leggen wat een QR-code is. Dit is echter slechts een acceleratie van een grotere trend. Er is een reden dat de CEO van Apple, Tim Cook, openlijk uitspreekt dat hij een fan is van Augmented Reality en dat een groot deel van de medewerkers van Facebook zich met Virtual Reality bezighoudt. Dat komt omdat deze tech giganten vooruitlopen op een grote digitale verschuiving van 2D naar 3D. Mensen zijn niet gemaakt om naar vierkante platte schermen te kijken; we willen interacteren met de wereld om ons heen in 3D. Straks kijken wij niet meer naar een monitor op ons bureau maar door een bril naar een virtuele monitor die erboven zweeft. Totdat deze wordt vervangen door iets dat gebruik maakt van de ruimte en dus nog efficiënter werkt. Binnen deze virtuele interfaces zullen de computerprogramma’s ons ook steeds persoonlijker van dienst zijn. Ze zullen door middel van kunstmatige intelligentie steeds meer een combinatie worden van ‘tool’ met wijze collega, vriend of zelfs therapeut. Deze digitale wezens noemen we Virtual Beings.
‘Een virtual being is technologie die een persoonlijkheid lijkt te hebben, een soort pseudo-bewustzijn waarmee wij mensen kunnen communiceren.’
In de loop der evolutie zijn mensen perfect afgesteld om te interacteren met de ruimte om hen heen en om in deze ruimte te communiceren met – en leren van – andere wezens. Een logisch gevolg hiervan is, interactie aan te gaan met digitale ‘wezens’.
De aanwezigheid van virtuele wezens op onze schermen, in onze tijdlijnen en in ons leven lijkt op dit punt onvermijdelijk. Maar voordat we hun opkomst afwijzen als bewijs van een dystopisch heden, moeten we wellicht het volgende overwegen: we praten al de hele dag met computers, op verschillende manieren. En met elkaar communiceren, van mens tot mens, is vaak ook ingewikkeld. Virtuele wezens zullen nooit een volledige – en vaak ook geen geschikte – vervanging zijn voor echte menselijke interactie. Wat ze wel kunnen is ons iets leren over onze eigen menselijkheid.
En nu?
We hebben afgelopen decennia vooral gekeken naar verhalen en emoties van niet interactieve en letterlijk platte personages op de vierkante schermen van film en video. Deze eeuw kunnen we veel nieuwe dingen ervaren door de wisselwerking met interactieve driedimensionale personages in interactieve games, verhalen en assessments. Als eerste zullen we onze menselijkheid zo goed mogelijk moeten manifesteren in deze digitale wereld. Er met zowel optimistische als kritische blik naar kijken, de kansen benutten en zo veel mogelijk leren. Dat doen we het beste door dit fenomeen door middel van uitdagende en inspirerende cases te onderzoeken, de resultaten te delen met publiek en door te vertalen naar concrete toepassingen in andere sectoren. Virtual beings komen tot leven!
Over 4DR Studios
4DR Studios is de eerste en enige Volumetric Capture Studio in Nederland, een pionier op het gebied van het maken van Volumetric Video voor applicaties in VR, AR en MR en virtual productions in 2D. 4DR Studios streeft naar menselijke virtuele werelden met behulp van Volumetric Video. 4DR Studios gelooft in de kracht van het artistieke en creatieve brein voor het ontwikkelen van verhalende, betrouwbare, overtuigende en inspirerende virtuele personen. Door artistiek en creatief te combineren met onderzoek en technologische ondersteuning zal de kracht van Volumetric Video optimaal worden ingezet. Het Virtual Beings Lab is voor ons een zeer belangrijk onderzoeks- en ontwikkelingsinstrument voor het opbouwen van kennis over de inzet van volumetric video voor zowel artistieke producties als VR gedragstrainingen.
Over Submarine Channel
De stichting Submarine Channel is de plek voor originele transmediale documentaires, fictie en genre-overschrijdend entertainment. Vanuit studio’s in Amsterdam en Los Angeles creëert Submarine Channel originele content door nieuwe technologieën in te zetten om verhalen te vertellen op een visueel uitdagende manier en geschikt te maken voor verschillende formats, inclusief motion comics, games en interactieve documentaires en videoportretten over baanbrekende visionairs van overal de wereld. Submarine Channel maakt deel uit van de meermaals bekroonde productiehuis Submarine, opgericht in 2000 door Bruno Felix en Femke Wolting, beide pioniers in de Europese mediawereld.
Met New Territories-Reshuffle The Deck verbindt United Cowboys verschillende partners, organisaties, mensen, om samen te komen tot nieuwe wegen van samenwerkingen en ontwikkeling; zij neemt hierbij kunst – met name de performance art – als voertuig.
Over het project
NEW TERRITORIES – RESHUFFLE THE DECK
In veranderende tijden, waarin reizen minder evident is en waarin we elkaar uit het oog dreigen te verliezen maar waarin ook het intermenselijke en affectieve weer nieuwe aandacht krijgt, herziet United Cowboys haar wegen van nationale en internationale samenwerking en uitwisseling. Het project ‘New Territories – Reshuffle the Deck’ beoogt een gezamenlijke zoektocht met partners in Europa op weg naar nieuwe samenwerkingsverbanden op basis van oude verworvenheden. Wat heeft de kunst op dit moment nodig? Wat heeft de mens nodig? Wat kan een gemeenschappelijk doel zijn? Hoe draagt dat bij aan de bredere culturele context? Dit zijn vragen die in de huidige tijd getekend door isolatie, crisis, opkomende totalitaire machten, verharding van tegenstellingen en de pandemie actueler zijn dan ooit en waarin wij de noodzaak zien voor een nieuw traject gebaseerd op onze ervaringen uit het eerder door Brabant C ondersteunde traject Concept for new Development.
DE OPTELSOM VAN ZOWEL LOKAAL ALS INTERNATIONAAL WERKEN
Bestaande- en nieuwe samenwerkingsverbanden die we aangaan met ‘New Territories – Reshuffle the Deck’ bieden perspectief op duurzame projecten tot 2024. Die samenwerkingsverbanden beslaan regio’s/gebieden met meerdere partijen tegelijkertijd, zodat we in breder verband onderzoek kunnen doen, projecten kunnen uittesten en -uitwerken. De uitwerkingen geschieden beurtelings in Brabant en in de regio’s in het buitenland. Op die manier kunnen we van elkaar leren, zowel op gebied van kunst, van cultuur als van sociaal culturele tendensen.
Over United Cowboys
Live Art gezelschap United Cowboys uit Eindhoven (NL) werkt aan dans/beweging met artistieke crossovers uit de dans, ‘Performance Art’- en de beeldcultuur. Hun hoofddoel is het realiseren van discipline overschrijdende projecten, met het dansant performatieve als vertrekpunt en artistieke kern. Zij stellen performance op het snijvlak van beeldende kunst, theater en dans centraal, koppelt deze disciplines aan onderzoek, kritische reflectie en lokale en (inter)nationale samenwerkingen met verschillende partners.
Onder het dak van United Cowboys werken twee artistiek leiders: Maarten van der Put (concept, regie, scenografie) en Pauline Roelants (choreografie). Zij maken ieder dans- en performance werk, dat in discussie met elkaar uitgangspunt is voor alle artistieke keuzes en voor de uitwerking van de diverse projecten en producties in samenwerking met anderen. Samen tekenen zij als United Cowboys voor monumentale performances, die als ‘duration pieces’ – de zogeheten ‘biotopen’ – in binnen- en buitenland worden getoond. Ook zijn Roelants en Van der Put verantwoordelijk voor het curatorschap van het artistiek huis ‘Art House’ van United Cowboys. Dit is een werk- en ontwikkelplek in Eindhoven, niet alleen bedoeld voor eigen repertoire, maar ook voor dat van anderen.
Mission Statement
“We believe that the combination of creation, participation and presentation has the strength to take away obstacles, prejudices, fear and restraint. The outcome of these collaborations could have an influence on policymakers and spectators in the sense of thinking more cross over, thinking in meanings of art in larger rate; in a broader geographical context and in transboundary criteria. Art is overwhelmingly important in the process of innovation and redefinition of cultural context, because it uses tools as imagination, wonder, beauty and truth; tools of all times, all people and of all cultures”.
Er is geen vergelijkbaar inspirerend programma voor jongeren/scholieren dat de formule Creativiteit + Technologie = Innovatie hanteert én tegelijkertijd een groot en kritisch podium is voor Creative Tech kunstenaars.
Op basis van de learnings van het afgelopen jaar heeft stichting Futurebites het plan opgezet om – binnen alle mogelijkheden/beperkingen – er alles aan te doen om de schade van corona zo laag mogelijk te houden voor zowel de doelgroep (jongeren), als voor het gedachtegoed (creativiteit + technologie = innovatie), alsook voor hen als organisator van Night of the Nerds. En tegelijkertijd om een gezonde opmaat te nemen naar de toekomst. Een concreet corona-gerelateerd plan dus, dat ze in de tweede helft van 2021 willen realiseren.
De nieuwe aangepaste plannen zien er als volgt uit:
A. Een Night of the Nerds LIVE Ontdekkingsroute op STRIJP-S in Eindhoven (12 oktober ’21) in samenwerking met verschillende locatie- en contentpartners. In aangepaste kleinschaliger en gecontroleerde vorm derhalve en in interactie met de locaties.
B. Een Night of the Nerds Creative Jam rondom het (DDW’21) thema Creative Tech for Good met MBO- en HBO-partners
C. Een Night of the Nerds Online week (29 november – 3 december ’21), boordevol online workshops, techtalks (afgeleiden van onze LIVE-activiteiten op 12 oktober) en online museumbezoek i.s.m MU.
Over Stichting FutureBites
Stichting FutureBites heeft als missie om jongeren op een aantrekkelijke manier die aansluit bij hun beleving, te inspireren, bewust te maken en te enthousiasmeren voor de kracht en impact van technologie, creativiteit en maken. FutureBites voelt bovendien de noodzaak om als aanvulling op de bestaande technologiepromotie initiatieven, jongeren op andere manieren te verleiden, te verwonderen en te enthousiasmeren voor de creatieve industrie: de wereld van creatie, cultuur, technologie en maken. Sinds 2010 zijn de missie en doelstelling concreet gemaakt door events en programma’s zoals Night of the Nerds en Creative Jams . Zie ook: www.futurebites.nl
De afgelopen jaren waren inkomsten via optredens van This is LOVSKI voor bandleider en componist Igor Sekulovic en voor de band This is LOVSKI de voornaamste bronnen van inkomsten. Door corona ontstond een lege agenda en daarmee drastisch verminderde inkomsten. Tegelijkertijd was er veel ruimte voor het in gang zetten van nieuwe ontwikkelingen, nieuwe wegen werden zichtbaar en nieuwe connecties werden noodzakelijk. Tijdens corona besloot Igor zijn producersrol te ontwikkelen en wil hij zijn 'brand' - de This is LOVSKI signatuur ofwel 'Sunshine Sound' - verder ontwikkelen met internationale partners en artiesten.
Igor ontwikkelde nieuwe aanpak voor hemzelf en voor band This is LOVSKI. Hij onderzocht hoe hij zijn werk als artiest en bandleider van This is LOVSKI op een nieuwe manier kon invullen. Dat resulteerde er in dat hij in zijn internationale netwerk collega muzikanten/ componisten en/of producers voor nieuwe songs heeft benaderd. Er zijn nieuwe samenwerkingen tot stand gekomen die er toe leiden dat er vanuit “the sound en de artistieke handtekening” van Igor via en voor This is LOVSKI nieuwe songs worden gemaakt, die vervolgens op de (inter)nationale markt worden uitgebracht.
Over This is LOVSKI
This is LOVSKI is de dansbare act van de Bosnisch/Nederlandse Igor Sekulović. Als 9 jarige vluchtte Igor voor de oorlog in Joegoslavië. Hij verliet zijn land, maar nam zijn passie voor de klanken van de Balkan met zich mee. Na zijn Europees succesvolle Balkan band Projekt Rakija, besloot Igor dat het tijd was te investeren in zijn andere passie: elektronische muziek. Op zoek naar een voor hem ultiem dansbare en authentieke sound, experimenteerde hij met urban stijlen, reggae ritmes en de kracht van analoge synths. In de zomer van 2018 richt hij een nieuwe worldbeat act op waarin hij Zuidoost Europese klanken combineert met zijn nieuwe producties: This is LOVSKI.
Dit corona-ontwikkelproject is specifiek gericht op de concertdagen van de tiendaagse evenementenreeks van Draaimolen Festival 2021; de woensdagen en donderdagen. De concerten bestaan uit acts die passen bij wat we normaliter op het festival bij de stage ‘The Chapel’ zouden programmeren, maar wat we dit jaar naar een nieuw level tillen. De concerten zijn uniek in hun samensmelting van verschillende kunstvormen en uitdagend voor de organisatie, de betrokken kunstenaars, artiesten en natuurlijk onze bezoekers.
Over Draaimolen
Draaimolen is een Tilburgse, dynamische en vooruitstrevende evenementenorganisatie die de subcultuur van kunst- en muziekliefhebbers vertegenwoordigd. In een ‘normaal’ jaar organiseren we ongeveer acht evenementen waarvan Draaimolen Festival de grootste, met zo’n 12.500 bezoekers uit 30 verschillende landen. Op deze evenementen wordt alles georganiseerd om kunst, muziek, cultuur en natuur samen te laten smelten in een totaalbeleving. Als missie staat Draaimolen voor het samenbrengen van liefhebbers en makers. Het doel is om de bezoeker te prikkelen met kwalitatieve en uitdagende kunst en muziek. We zoeken op muzikaal en kunstzinnig gebied de randen op en dagen onze bezoekers uit om open te staan voor nieuwe ontdekkingen, waarin we een unieke positie vervullen in Nederland. Draaimolen is tegendraads in dat het zich niet laat meeslepen in de commerciële denkwijze van de evenementenindustrie. Winst genereren is niet ons doel; we willen onze bezoekers raken, inspireren en de beste acts neerzetten voor relatief weinig geld waarmee we de drempel laag te houden. Op deze manier willen we jongvolwassenen in contact brengen met kunst. Door kunstenaars vanaf de beginfase te betrekken bij het gehele proces van het verkennen van een locatie, de opbouw, de line-up en de gehele organisatie, zorgen we dat alles een kloppend artistiek geheel is.
Broedplaatsen bieden ruimte voor creatieve kruisbestuivingen en nieuwe werkvormen. Ze bestaan in allerlei soorten en maten, de meesten bevinden zich in een staat van tussenruimte. Fanzine sprak met lector Bart de Zwart over wat broedplaatsen zo bijzonder maakt, en nam poolshoogte bij drie makersplekken: Kop, United Cowboys en Werkwarenhuis.
Het woord broedplaats roept al gauw associaties op met rauwe rafelranden, verlaten industriële plekken en experimentele kunst. Maar het is veel meer dan dat, constateert Bart de Zwart, lector Vastgoed aan de Hanzehogeschool in Groningen. “We moeten interessante dingen die gebeuren in de sfeer van tijdelijkheid niet wegpoetsen, maar een permanente plek geven.”
Voor Fontys, zijn vorige stek, leidt Bart de Zwart nog tot eind dit jaar het onderzoek Bloeiende Broedplaatsen, in een coproductie met TU Eindhoven. Het doel: de maatschappelijke meerwaarde van broedplaatsen en atelierstichtingen in kaart brengen. Een belangrijk verschil tussen beide is de ontstaansgeschiedenis. De oudste atelierstichting, SLAK uit Gelderland, stamt uit de jaren zestig. Veel kunstenaars vonden toen een plek in de kraakbeweging. Omdat dit geen wenselijke situatie was, kwamen er stichtingen die de ruimtes gingen beheren. Een georganiseerd alternatief voor de meer anarchistische vrijplaatsen.
‘Broedplaatsen hebben in de rafelranden van de stad enorm de wind meegehad.’
Tijdelijkheid
Sinds de eeuwwisseling, toen makersplekken hun hoogtijdagen beleefden, is de term ‘broedplaats’ in zwang. “Het hele economische discours begon te kantelen. Ineens ging het over de kenniseconomie en de creatieve klasse,” vertelt De Zwart. In die periode startten ook de grote gebiedsopgaven, zoals de spoorzone in Tilburg en Strijp-S in Eindhoven. “Broedplaatsen hebben in die rafelranden van de stad toen de wind meegehad in de sfeer van tijdelijkheid.”
Die tijdelijkheid smaakt naar meer, proeft hij bij veel broedplaatsen. “Door vaak onverwachte resultaten vinden directbetrokkenen – en ook de samenleving – het doodzonde als ze zo’n plek moeten verlaten. De vorige generatie broedplaatsen had het geluk dat er een economische crisis was; in geleende tijd konden ze langer voortbestaan. Een aantal, zoals TAC in Eindhoven, heeft de locatie kunnen behouden door een samenwerking aan te gaan met de vastgoedontwikkelaar.”
Onbestemdheid
Vaak ook worden broedplaatsen vermalen door externe belangen en politieke keuzes. Of de plekken daarmee een uitstervend ras zijn? “Een deel van de makers heeft zich verenigd met de tijdelijke status, als onderdeel van de dynamiek van de locaties,” zegt De Zwart. “Je ziet ook dat de ruimtedruk steeds groter wordt. Een flink deel van het industrieel areaal is inmiddels ontwikkeld.”
Met het onderzoek houdt de lector een pleidooi voor het behoud van broedplaatsen. “Voor een stad is een goede culturele infrastructuur belangrijk. Daarnaast komt het de kwaliteit en de veerkracht van steden ten goede als we interessante dingen die gebeuren in de sfeer van tijdelijkheid niet wegpoetsen, maar een permanente plek geven. Zoals Eva de Klerk van de Amsterdamse NDSM-werf zegt: een stad heeft luchtgaatjes nodig. Ruimte voor een zekere onbestemdheid in de meest letterlijke en gruwelijke zin van het woord.”
Grote transities
Juist in stedelijke vernieuwing zijn broedplaatsen belangrijk, vindt De Zwart. “In dichtgetimmerde steden is weinig vernieuwing mogelijk. Ik denk dat de kennisindustrie in Eindhoven nooit zo zou bloeien als niet ook de creatieve industrie de ruimte zou krijgen.” Volgens de lector heeft de systeemwereld moeite antwoorden te vinden op de grote transities, waar we als samenleving voor staan. “Die antwoorden komen voor een deel van broedplaatsen als plekken van experiment. Voormalig rijksbouwmeester Floris Alkemade zei het vorig jaar tijdens een symposium dat wij organiseerden: ‘we hebben dit soort plekken hard nodig om de transities mogelijk te maken’.”
Foto door Fenna Koot
Over tussenruimte gesproken. KOP, kickstarter voor kunst- en designtalent in Breda, verhuisde afgelopen december van het Haveneiland naar hotel Ingenhouzs. Van een culturele hotspot met kekke presentatieruimte naar een hotelsuite als kantoor. Opmerkelijk voor een broedplaats, zou je kunnen denken. Een weloverwogen stap, zegt directeur Meike Veldhuijsen.
Als Kunstenaars Ontwikkel Platform focust KOP zich op begeleidend opdrachtgeverschap, gericht op de nieuwe generatie kunstenaars en ontwerpers. Dat gebeurt met gesubsidieerde projecten en in cocreatie met bijvoorbeeld Bosch Parade en het Stedelijk Museum Breda. “Op onze nieuwe stek gaan we een tweede spoor bewandelen, richting het bedrijfsleven,” vertelt Veldhuijsen.
Het idee is om het werkdomein voor kunstenaars en het publiek te verbreden met opdrachten van bedrijven. “Op het Haveneiland zaten we helemaal in onze comfortzone, maar daarmee ook in onze eigen bubbel. Het is toch een soort kunst- en cultuureiland. We hebben er mooie dingen gedaan, maar we willen meer kunnen betekenen voor startende makers.”
“We willen meer kunnen betekenen voor startende makers”
Ruimte voor experiment
Het voornemen om uit het warme bad te stappen speelde al langer. Eigenlijk ontstond het uit frustratie, zegt Veldhuijsen. “Als kleine stichting is het lastig om subsidies binnen te slepen. Onze financiële afhankelijkheid is groot; elk jaar is het weer spannend of we het volgende wel gaan redden.” En toen kwam de coronacrisis er nog bovenop. Ineens had het KOP-team meer tijd en ruimte om andere mogelijkheden te onderzoeken. “Dat heeft de stap naar het hotel wel versneld, ja. De huur is dubbel zo hoog, dus we móeten gaan ondernemen. Ook vanuit de wens om de organisatie te verduurzamen en de inkomsten beter te kunnen verdelen. We dwingen onszelf nu om vanuit nieuwe perspectieven nieuwe mogelijkheden en ruimte te creëren voor de makers. Natuurlijk blijven we ook graag buitenspelen; de openbare ruimte is voor kunstenaars en designers heel interessant, zeker in de vorm van gesubsidieerde projecten en coproducties. Daarmee kunnen we onze eigen signatuur blijven uitdragen en houden we ruimte voor experiment.”
Eigen initiatief
Wat Veldhuijsen sinds de coronacrisis opvalt, is dat de nieuwe generatie makers zich uit eigen initiatief verenigt. “Er ontstaan multidisciplinaire kunstcollectieven die happeningachtige evenementjes organiseren. Zut Mon Sac is er zo een, de initiatieven Alle neuzen en INBLIK Radio ook. Een heel interessante ontwikkeling, die zeker ook het ondernemerschap van makers voedt.”
Wat het ondernemerschap van KOP betreft, werpt de verhuizing naar het hotel nu al haar vruchten af. Voor onder meer B’Wise Incubator en Breda Marketing leverden jonge makers kunst voor kantoorruimtes. Met de hoteldirectie is Veldhuijsen in gesprek over businessclubs en deelname aan events. En in september gaat KOP samen met hotelbuurman Classic Young Masters live met een project over fotosynthese, een soort eerbetoon aan fotosynthese-onderzoeker Jan Ingenhousz naar wie het hotel is vernoemd. “Hiervoor trekken onze makers alle registers open,” aldus Veldhuijsen. “Denken in optredens in plaats van projecten is nieuw voor ons en zou zomaar eens een heel nieuw verdienmodel kunnen opleveren. Energie en plannen zijn er genoeg.”
Foto door Rene van der Hulst
Een verlaten industrieel fabrieksterrein nieuw leven inblazen. Dat was het plan dat de initiatiefnemers van het Werkwarenhuis in 2013 voorlegden aan de gemeente Den Bosch. De inzet: van niets iets maken voor een duurzame waarde van tijdelijk gebruik. Met nog drie jaar te gaan krijgt het gesamtkunstwerk steeds meer vorm.
Als broedplaats is het Werkwarenhuis kwartiermaker voor de gebiedsontwikkeling op de Bossche Tramkade. Waar voorheen veevoer werd geproduceerd, is een culturele hotspot ontstaan. “We kregen een gebouw vol veevoer met een machinekamer die nog intact was,” vertelt Petra Janssen, die samen met Simone Kramer en Edwin Vollebergh de Tramkade weer tot leven wekte. De locatie is de thuisbasis van Social Label, waar mensen met afstand tot de arbeidsmarkt werken aan designproducten. Daarnaast zijn in de roze fabriek restaurant Van Aken en Club W gevestigd. De zolder is de pleisterplaats voor expo’s, lezingen, performances en tijdelijke bouwwerken.
Idealisme
Het Werkwarenhuis is ontstaan uit Huttenfestival De Vlek, dat Janssen in 2011 organiseerde in de Tilburgse spoorzone. In tien dagen bouwden ontwerpers, architecten en kunstenaars een compleet dorp op een verlaten plek. “Toen het terrein van De Heus in Den Bosch leegkwam, hebben we die tien dagen getransformeerd naar een vraag voor tien jaar.”
Het plan ging niet zozeer over een broedplaats, maar over idealisme en kunstonderzoek in een periode van tien jaar. Als tussenruimte voor een nieuwe fase, waarin het gebied (na 2025) commercieel wordt ontwikkeld. “Samen met makers, onderwijs en mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt bouwen we aan een ‘gesamtkunstwerk’ als cultureel experiment,” vertelt Janssen.
“Al doende bouwen we aan een vrijplaats om vrij te mogen denken.”
Vrijplaats
Dat experiment staat voor het samenbrengen van werelden, voor samen creëren en van niets iets maken. Dat kan letterlijk met hergebruik van materialen op het terrein en figuurlijk met het bedenken van vernieuwende concepten en events. Design by doing, zo omschrijft Janssen het.
“Al doende bouwen we aan een vrijplaats, om vrij te mogen denken buiten het systeem om. We betrekken jongeren, creatieve makers, maar ook mensen die niet zo gemakkelijk aansluiting vinden. Onze missie is geslaagd als wij de nieuwe generatie hebben kunnen overbrengen wat multidisciplinaire samenwerking inhoudt, hoe je uitdagingen aangaat en wat kunst en cultuur betekenen voor de samenleving.”
Creatieve haven
Volgens Janssen worden die laatste twee ondergewaardeerd. “En zeker niet beloond”, voegt ze eraan toe. “Overheden zouden dit soort initiatieven meer moeten omarmen en beschermen. Alles wat wij nu doen, helpt bij de ontwikkeling van de Bossche Stadsdelta op deze plek. Dat is wat placemaking doet. Het gaat niet om vastgoed en stenen, maar om het creëren van een nieuwe stad voor Den Bosch. Dat is waanzinnig veel waard, maar wordt onvoldoende op waarde geschat.”
Inmiddels is de ruimte rond het Werkwarenhuis aangewezen als ‘creatieve haven’ voor na 2025. Waarmee de duurzame waarde van tijdelijkheid is bewezen. “Wij zien een Werkwarenhuis 2.0, in welke vorm dan ook, wel zitten,” zegt Janssen. “De stad heeft gewoon zo’n plek voor creativiteit en ontwikkeling nodig.”
Foto door Maarten van der Put
‘We trekken als een konvooi rond’
Samenwerking met kunstenaars en uitwisseling tussen kunstvormen buiten de bestaande theaterconventies om. Dat biedt ‘kunstenaarskonvooi’ United Cowboys, met als thuisbasis Eindhoven. Een broedplaats als state of mind, waar het draait om mentaliteit, attitude en de letterlijke denkruimte.
United Cowboys (kortweg United-C) is sinds 1989 uitgegroeid tot een internationaal platform van multidisciplinaire kunst. “We begeven ons op de grens van dans, performance, muziek, video en installatiekunst,” vertelt choreograaf Pauline Roelants. Ze staat samen met beeldend kunstenaar Maarten van der Put vanaf het begin aan het roer. “Er zijn zeker ook strubbelingen geweest, maar gelukkig zag altijd een van ons tweeën het nog zitten. Het stoppen van de provinciale subsidie was een cruciaal moment. Daardoor hebben we wel een draai gemaakt; we hebben het louter produceren losgelaten, de deuren meer geopend en als aanjager van werkvormen een nieuwe weg gevonden.”
‘We geven ruimte aan een nieuwe generatie kunstenaars’
Artificiële werelden
United-C wil vooral artistieke vernieuwing bieden. Dat gebeurt in drie vormen. Als live-art performance gezelschap wordt eigen werk gebracht. “We creëren biotopen, theatrale artificiële werelden die we bouwen op ongewone plekken,” vertelt Roelants. “In het Zweedse Göteborg hebben we bijvoorbeeld het oudste gebouw van de stad tijdelijk overgenomen. Lokale kunstenaars en cowboys gingen daar aan de slag en presenteerden aan het einde hun ‘wereld’ aan het publiek. Met een aantal elementen van die plek vertrekken we naar een volgende locatie, als een konvooi trekken we rond en laten we een spoor achter.”
Het Art House in Eindhoven is een platform voor uitwisseling en ontwikkeling. “Het kloppend hart van United-C,” stelt Roelants. “Lokale kunstenaars trekken hier samen op met buitenlandse artists in residence. Vier keer per jaar komen hun creaties samen in het event Seasoning. Hiermee geven we ruimte aan een nieuwe generatie kunstenaars.”
Broedplaats
Onder de naam Broedplaats Eindhoven werkt United-C met Seasoning samen met het Parktheater. De nieuwste generatie makers in de broedplaats krijgt ondersteuning bij hun ontwikkeling, de opbouw van publiek, de zichtbaarheid van hun werk en het cultureel ondernemerschap. Op dat laatste ligt volgens Roelants tegenwoordig erg veel nadruk. “Er wordt nog steeds gezegd dat de artistieke kwaliteit voorop staat. Ondernemen hoort erbij, maar is niet voor iedere kunstenaar even gemakkelijk. De tijd die het kost dreigt vaak afbreuk te doen aan de creativiteit.”
Vanzelfsprekendheid
Dat geldt ook voor de betrokkenheid van kunstenaars bij maatschappelijke opgaven, vindt Roelants. “Voor ons is het altijd vanzelfsprekend geweest dat je je als kunstenaar relateert aan de wereld om je heen. Thema’s als diversiteit en inclusiviteit laten zien, werkt meer emanciperend dan kunstenaars betalen voor hun maatschappelijke betrokkenheid. Ik denk dat we vanuit de kunsten eerder aan die vanzelfsprekendheid moeten werken dan allerlei thema’s op het bord van mensen leggen. Always look beyond the obvious. Dat werkt heel liberaliserend en emanciperend.”
Dit artikel verscheen in Fanzine #5, deze lees je hier.
Tekst: Brigitte de Swart
Beste lezer,
Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen. Eind dit jaar ga ik Brabant C verlaten. Dan heb ik 8 jaar mee mogen bouwen aan Brabant C en daarmee aan cultuur in Brabant. En dat was prachtig. We hebben met het team en onze partners iets neergezet wat uniek is in Nederland en dat inmiddels voorbeeld stellend is. Typisch Brabant. Met dank aan de provincie, die dit heeft geïnitieerd en mogelijk gemaakt en de Raad van Toezicht die mij vertrouwen gaf.
Zowel Brabant C als ikzelf staan voor een nieuwe fase in het leven. Zelf wil ik de komende jaren in een meer vrije rol een bijdrage blijven leveren aan de maatschappelijke vraagstukken waar we voor staan. In mijn stad, in mijn provincie. Maar ook meer ruimte hebben voor reizen, voor reflectie, voor schrijven, voor van alles.
Brabant C staat aan de vooravond van nieuwe uitdagingen om door middel van kunst en cultuur een stevige bijdrage te leveren aan de maatschappelijke uitdagingen waar Brabant zich voor gesteld ziet. Prachtig als daar weer nieuwe mensen met nieuwe energie en een nieuw netwerk aan kunnen worden verbonden.
De Raad van Toezicht van Brabant C gaat 1 juli aan de slag met het werven van een opvolger.
Ik verwacht half december afscheid te zullen nemen. Tot die tijd blijf ik mij nog stevig inzetten voor cultuur in Brabant.
Frans van Dooremalen
Directeur bestuurder Brabant C
This is LOVKSI gaat op tour door Nederland! Met hun frisse muziek gaan zij op verschillende locaties in Nederland een verbluffende show neerzetten. Tijdens de show in de Effenaar op 16 september komt de eerste EP uit dus mis die vooral niet!
Check hier alle speeldata & locaties:
17 juli | Gigant
16 sept | Effenaar
14 okt | Mezz
15 okt | Effenaar
16 okt | Melkweg (datum is nog onder voorbehoud)
23 dec | Effenaar
Bij Brabant C staat transparantie in het aanvraagproces centraal. Daarom zijn de pitches van aanvragers openbaar voor alle geïnteresseerden. Er kunnen 4 personen als publiek deelnemen aan deze pitch. Aanmelden kan door een mail te sturen naar info@brabantc.nl je ontvangt een uitnodiging om deel te nemen zodra je bent geselecteerd.
Op donderdag 16 juni 2022 wordt het project ‘Iets Met Boeren’ van Stichting Bureau Pees voor de Adviescommissie van Brabant C. Voor deze pitch is de volgende Adviescommissie samengesteld:
Bert Dirrix (voorzitter)
Ruth Giebels
Jeroen Willems
Mary Fiers
In de zomerperiode is Brabant C vanwege de wisselende bezetting van kantoormedewerkers en Adviescommissie-leden anders bereikbaar dan gebruikelijk. We zijn wel open, maar van 8 t/m 26 augustus 2022 worden aanvragen niet in behandeling genomen.
Aanvragen en pitches
In bovengenoemde periode wordt de behandeling van ingediende aanvragen opgeschort en vinden er geen pitches plaats. Dien je in deze periode toch een aanvraag voor financiering in? Dan wordt deze pas op z’n vroegst in week 35 gelezen. Wij nemen dan z.s.m. contact met je op over de ontvangst van de aanvraag en de behandeltermijn.
Voor aanvragen ingediend vóór 30 juni 2022 geldt:
Voor aanvragen ingediend vanaf 30 juni 2022 geldt:
Contact
Heb je een dringende vraag?
Neem contact op met Brabant C via info@brabantc.nl. Deze inbox wordt tijdens de sluitingsperiode met regelmaat gelezen. We nemen zo spoedig mogelijk contact met je op.
Heb je vragen over de behandeltermijn of een lopende aanvraag?
Neem contact op met Geert Lenders of Anne Erkelens via secretaris@brabantc.nl
Advies - Opera Zuid in Cinema
